AMAZONOMACHIAAMAZONOMACHIA, GRECJA
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Tematem poniższego eseju są niektóre starożytne fryzy greckie przedstawiające Amazonomachię, tj. walkę Greków z Amazonkami. Amazonomachia i Centauromachia nie były jedynymi, choć może najczęstszymi, tematami przedstawianymi na fryzach i rzeźbach okresu klasycznego na ścianach doryckich i jońskich świątyń. Innymi tematami były np. czyny Theseusa, czyli Gigantomachia (Hephaisteion, Ateny, 440 pne), walki Greków z Grekami (światynia-grobowiec Nereid w Xanthos, 400 pne; świątynia Atheny-Nike, Akropolis, Ateny, ok. 425 pne), heroiczne czyny Heraklesa (Hephaisteion, Ateny; świątynia Zeusa w Olympii, 460 pne), procesje ofiarne (Parthenon, Akropolis, Ateny, 447-442 pne), itp. (AMK) AMAZONOMACHIA O starożytnych greckich fryzach ANDRZEJ M. KOBOS Amazonomachia Amazonki, a ściślej Amazonomachia, czyli walka Greków z Amazonkami, była bardzo popularnym motywem w greckiej sztuce, conajmniej od końca siódmego wieku pne. Powody zamiłowania starożytnych Greków do Amazonek nie są znane. Nie jest szeroko podawany motyw wyższości cywilizacji greckiej, tak jak jest to przy Centauromachii, tj. walkach Lapithów z Centaurami. Być może chodziło też o symbolikę zdobywania Azji przez Greków. Amazonki W mitologii greckiej, Amazonki były ludem kobiecych wojowników, dziećmi Aresa, zamieszkującym na obrzeżu znanego świata, tj. nad Morzem Czarnym W pewnych porach roku spotykały się z mężczyznami innej rasy, by potem rodzić potomstwo. Zatrzymywały dziewczynki, a chłopców zabijały lub okaleczały. Nastoletnim dziewczynom deformowały prawe piersi, by potem nie przeszkadzały im w walce. Zajmowały się walką i polowaniem, ich bronią były łuki, włócznie i topory, ich tarcze miały kształt półksiężyca. Wszystkie jeździły konno, Nosiły krótkie tuniki, obnażające pierś. Miały założyć kilka miast w Ionii w Azji Mniejszej, przede wszystkim Ephesos. Wczesny joński relief w srebrze przedstawiający walkę Amazonek z Grekami, 6 w. pne. (Ref. 4) W Illiadzie , Amazonki najpierw prowadziły wojnę Bellerofonem z Korynthu i królem Troi Priamem, ale po śmierci Hektora nadeszły z północy na pomoc Priamowi. Według poematu Posthomerica , apokryfu do Illiady, Quintusa Smyrnaeusa (IV w. ne), królową Amazonek, Penthesileę, zabił Achilles, potem oskarżony o miłość do niej przez Thersitesa, którego za to zabił w gniewie. Dziewiątą z dwunastu prac Heraklesa było zdobycie opaski królowej Amazonek. Mit ten dał początek dalszemu mitowi o Theseusu. Ponieważ przebywał on razem z Heraklesem, albo w odwecie za jego własną ekspedycję, Amazonki zatakowały Theseusa całą mocą – wjechały konno do Attyki i obległy go w Atenach, których był królem. Nastąpiła wielka bitwa wygrana przez Theseusa, który ocalił tym Ateny i Attykę. Pokonana królowa Amazonek, Hippolyta miała zostać jeńcem lub żoną Theseusa. Zachowało się kilka rzymskich kopii rzeźb Amazonek (oryginały niektórych przypisano Pheidiasowi), jak również kilka rzymskich kopii tarczy z posągu Atheny Parthenos z Parthenonu. Wszystkie te tarcze ozdobione są motywem Amazonomachii, a na jednej z nich, tzw. "Strangford shield", figuruje także domniemany autoportret Pheidiasa, twórcy posągu Parthenos. Rzymska kopia tarczy Ateny Parthenos z Parthenonu, tzw. "Strangford shield", 3 w. ne. Tarcza ozdobiona jest scenami Amazonomachii, domniemanym portretem Pheidiasa (u dołu na lewo od centrum) i namalowaną sceną Gigantomachii - walki między gigantami. (Ref. 2) W późniejszej, hellenistycznej mitologii, Dionysius miał napotkać Amazonki i uczynić je sojusznikami lub pokonać je, zdobywając tak Wschód. Według pism współczesnych Aleksandrowi Wielkiemu, miał on spotkać się z królową Amazonek pod miastem Jaxartes w Azji. Amazonomachia w świątynii Apollo w Bassae Jednym z najstarszych i być może ikonograficznie najbogatszym fryzem przedstawiającym walkę Greków z Amazonkami był fryz w doryckiej świątyni Apollo Epikuriosa w Bassae niedaleko Phigaleia w górach Arkadii w interiorze Peloponezu, sławnej ze wspaniałego położenia, architektury i dekoracji rzeźbiarskiej. Świątynia ta została wybudowana w podzięce mieszkańców Apollinowi za ocalenie ich od zarazy podczas Wojny Peloponeskiej w roku 430 pne. Świątynię zaprojektował Ictinus, architekt Partenonu na Akropolu w Atenach. Z zewnątrz, światynia w Bassae wygląda jak konwencjonalna, jednak wewnatrz różni się od takiegoż rozplanowania. Fryz biegł ponad kolumnadą świątyni, lecz nie na zewnątrz, tylko wewnątrz. Przedmiotem fryzu są dwa oczywiste tematy: walka Lapithów z Centaurami (por. powyżej) i walka Greków z Amazonkami. Walka Greków z Amazonkami. Fryz ze świątyni Apollo Epikuriosa w Bassae, po 430 pne. British Museum, London. (fot. Andrzej Kobos) Walka Greków z Amazonkami. Fryz ze świątyni Apollo Epikuriosa w Bassae, po 430 pne. British Museum, London. (fot. Andrzej Kobos) Walka Greków z Amazonkami. Fryz ze świątyni Apollo Epikuriosa w Bassae, po 430 pne. British Museum, London. (fot. Andrzej Kobos) [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Podobne
|