ALKOHOLIZM - pryczynyALKOHOLIZM - pryczyny, ZDROWIE
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie ALKOHOLIZM Historia alkoholu Słowo alkohol pochodzi najprawdopodobniej od którego?z dwóch słów arabskich: al-kuhl (antymon, delikatny, drobny proszek) lub al-ghoul (zły duch). W oparciu o badania antropologiczne można stwierdzić, że alkohol towarzyszy człowiekowi praktycznie od zarania jego dziejów, pełnišc różne funkcje. Poczštkowo służył jako ?odek wspomagajšcy funkcje fizjologiczne organizmu (np. redukcja bólu, zmęczenia), psychologiczne (np. redukcja lęku, odprężenie, odhamowanie) i społeczne (np. ułatwienie kontaktów, integracja, element obrzędów i praktyk religijnych), a z czasem zaczšł pełnić również funkcje ekonomiczne i polityczne. Pierwsze napoje alkoholowe powstały, w sposób niezamierzony i przypadkowy, w wyniku fermentacji winogron (wino) i ziarna jęczmiennego (piwo). Nie sposób jest dzisiaj ustalić co było pierwsze. Znalezione w piaskach Pustyni Sumeryjskiej tabliczki piktograficzne wspominajš o konsumpcji ?hmielowego soku? który był, obok chleba, podstawowym artykułem spożywczym na terenie Mezopotamii. Uprawę winoro?i (a zatem również tłoczenie wina) zapoczštkowano prawdopodobnie w Azji ?odkowej około 6000 lat p.n.e. Nieco pó?iej pojawiła się ona w Mezopotamii, Fenicji i w Egipcie. O winie i piwie wspominajš, zarówno znalezione w Mezopotamii, a pochodzšce z ok. 5000 r. p.n.e., teksty pisma klinowego, jak i egipskie papirusy pochodzšce z ok. 3500 r. p.n.e. Warzenie piwa było do? powszechne w starożytnym Egipcie i zyskało rangę podstawowego napitku mieszkańców tego kraju. Wiadomo też, że wino było popularne na Krecie, a mniej więcej 2400 lat p.n.e. król Krety wprowadził podatek od produkcji tego trunku. W Chinach piwo wytwarzano z ryżu ok. 4000 lat p.n.e. Z innych przekazów historycznych wiadomo, że 1000 lat p.n.e. winoro? uprawiano już w południowej Grecji i Italii, a ok. IV wieku n.e. trafiła ona do Europy zachodniej i ?odkowo-wschodniej. W Polsce winnice pojawiły się prawdopodobnie w XII wieku, ale przez jeszcze wiele lat (mniej więcej do końca XVI wieku) - ze względu na cenę (najczę?iej importowano) - podstawowym napojem było piwo. Słowo piwo znaczyło pierwotnie ?apój, to co się pije? Piwo znane było już w czasach piastowskich, a pierwsze browary powstały przy klasztorach. Bolesław Chrobry, zgodnie z opisem niemieckiego kronikarza Thiethmara, zwany był przez Niemców ?ragbier? czyli piwosz. Piwo było też podobno, ulubionym napojem Leszka Białego, a potem Władysława Jagiełły. W owych czasach piwo traktowane było jako zwykły napój i piło się go podobnie jak dzisiaj herbatę. Stšd nie majš żadnego uzasadnienia opinie mówišce o tym, że pijaństwo w Polsce datuje się jeszcze od czasów piastowskich. Proces destylacji, umożliwiajšcy uzyskiwanie napojów alkoholowych znacznie mocniejszych od piwa i wina, został odkryty pó?iej. Trudno jest jednoznacznie ustalić, kto i kiedy otrzymał po raz pierwszy czysty alkohol (destylat). Proces destylacji odkrył prawdopodobnie arabski lekarz Phazes ?było to przed naszš erš. Jest bardzo prawdopodobne, że znali go już kapłani w starożytnym Egipcie, którzy podczas religijnych obrzędów zmoczone wodš okrycia głowy polewali alkoholem i podpalali je. Płonšcy alkohol otaczał głowę ognistš aureolš a widok ten skłaniał ludzi do oddawania kapłanom Strona 1 ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie czci boskiej. Z przekazów pisemnych wiadomo też, że Arystoteles znał prawdopodobnie czysty alkohol, uzyskujšc go poprzez gotowanie wysokoprocentowego wina (?ino palone"). W Europie czysty alkohol pojawił się w VIII w. n.e. W drugiej połowie XIII wieku francuski profesor Arnold de Villanowa zastosował, po raz pierwszy w medycynie, alkohol jako ?odek przeciwrobaczy, przeciwbólowy oraz zapobiegajšcy nudno?iom i wymiotom podczas kołysania statku na morzu. Wła?iwo?i i metabolizm alkoholu Alkoholami nazywana jest grupa organicznych zwišzków chemicznych, pochodnych węglowodorów, do której obok alkoholu etylowego (etanolu) należš m.in. metanol, propanol, butanol. Dla celów spożywczych wykorzystywany jest jedynie alkohol etylowy, spożywany pod postaciš wódek, koniaków, whisky (przeciętna zawarto? alkoholu 40-50%), wina (zaw. alk. 10-20%) i piwa (zaw. alk. 3-7%). Pozostałe alkohole sš zwišzkami znacznie bardziej toksycznymi dla organizmu człowieka. Ze względu na bardzo zbliżony smak i wyglšd najczę?iej mylony jest alkohol etylowy (etanol) i metylowy (metanol). Ten ostatni używany jest głównie jako rozpuszczalnik przemysłowy i stšd łatwo dostępny. Omyłkowe spożycie metanolu powoduje, w najlepszym przypadku, trwałe upo?edzenie, a nawet utratę wzroku oraz znaczne pogorszenie słuchu. Zdarzało się jednak, że już po wypiciu 30 do 100 ml metanolu następuje zgon na skutek porażenia o?odka oddechowego. Alkohol etylowy (etanol) jest cieczš lżejszš od wody, przezroczystš, o charakterystycznej woni i piekšcym smaku. W normalnych warunkach, występuje w organizmie człowieka jako alkohol fizjologiczny, w stężeniu nie przekraczajšcym 0,15 promila. Wchłanianie rozpoczyna się natychmiast po wprowadzeniu alkoholu do organizmu, tj. już w jamie ustnej. Szybko? wchłaniania zależy m.in. od tempa przesuwania się tre?i pokarmowej z żołšdka do dwunastnicy i jelit, a także od zawarto?i tłuszczu w pożywieniu. Stwierdzono na przykład, że u osób, które wypiły alkohol po posiłku zawierajšcym tłuszcz, białko i węglowodany, wchłanianie alkoholu jest trzykrotnie wolniejsze niż u osób, które piły na pusty żołšdek. Jelita sš miejscem, gdzie najwięcej alkoholu przenika do krwi, natomiast najwyższe jego stężenie występuje w ?inie, moczu, krwi, żółci i płynie mózgowo-rdzeniowym. Stężenie alkoholu osišga swój szczyt w cišgu 30-45 minut po wypiciu. Proces metabolizowania alkoholu przebiega wolniej niż proces jego wchłaniania. Reakcje na alkohol Poniższe zestawienie obrazuje rozwój zatrucia (upojenia zwykłego) w zależno?i od stężenia alkoholu we krwi. STĘŻENIA / OBJAWY 0,3 < 0,5 Nieznaczne zaburzenia równowagi oraz euforia i obniżenie krytycyzmu, upo?edzenie Strona 2 ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie promila koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz zaburzenia widzenia: 0,3 promila oko dostrzega gorzej rodzaj i kształt przedmiotów ukazujšcych się w głębi pola widzenia, następuje obniżenie zdolno?i dostrzegania ruchomych ?ódeł ?iatła; 0,4 promila czas adaptacji oka do ciemno?i po ol?ieniu wydłuża się o ok. 2/3; 0,5 promila czas reakcji na nowe bod?e wzrokowe ulega opó?ieniu, zdolno? dostrzegania ruchomych ?iateł obniża się o 1/3, pojawia się również opó?ienie i osłabienie dostrzegania przedmiotów na obwodzie pola widzenia. 0,5 < 0,7 promila Zaburzenia sprawno?i ruchowej (niezauważalne osłabienie refleksu) nadmierna promila pobudliwo? i gadatliwo?, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych możliwo?i, które często prowadzš do fałszywej oceny sytuacji z jakš może spotkać się kierowca; 0,7 < 2,0 promila Zaburzenia równowagi, sprawno?i i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu, spadek promila sprawno?i intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wycišganie wniosków itp.) pogłębiajšcy się w miarę narastania intoksykacji alkoholowej; opó?ienie czasu reakcji, wyra?a drażliwo?, obniżona tolerancja, zachowania agresywne, pobudzenie seksualne, wzrost ci?ienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca. 2,0 < 3,0 promila Zaburzenia mowy (bełkotliwa), wyra?e spowolnienie i zaburzenia równowagi (chód na promila szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona senno?; znacznie obniżona zdolno? do kontroli własnych zachowań (w większo?i przypadków trudno jest mówić o jakimkolwiek prawidłowym samodzielnym działaniu i wykonywaniu skoordynowanych ruchów). 3,0 < 4,0 promila Spadek ci?ienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, osłabienie lub zanik odruchów promila fizjologicznych oraz głębokie zaburzenia ?iadomo?i prowadzšce do ?išczki. > 4,0 promila Głęboka ?išczka, zaburzenia czynno?i o?odka oddechowego promila i naczyniowo-ruchowego, możliwo? porażenia tych o?odków przez alkohol. STAN ZAGROŻENIA ŻYCIA Przedstawione wyżej reakcje organizmu na alkohol sš reakcjami typowymi, czyli fizjologicznymi. Zależš one od indywidualnych predyspozycji organizmu, a poziom alkoholu we krwi zależy od fizycznego oraz psychicznego stanu zdrowia osoby pijšcej, rodzaju alkoholu, szybko?i picia itp. Należy jednak wiedzieć, że mogš wystšpić niespodziewane i nietypowe reakcje na spożycie nawet niewielkiej dawki alkoholu. Strona 3 ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie Motywy picia alkoholu Dotychczas nie znaleziono jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego jedni ludzie pijš mniej, a inni więcej, dlaczego jedni stajš się alkoholikami, a inni nie, pomimo że pijš w sposób do siebie zbliżony. Podejmowano natomiast wiele prób znalezienia odpowiedzi na te pytania. Jeżeli zapytamy reprezentatywnš grupę ludzi o to, dlaczego pijš, uzyskamy różne odpowiedzi. Usłyszymy, że pijš: aby się lepiej odprężyć, dobrze się poczuć, złagodzić stresujšcš sytuację w domu, złagodzić nudę, ugasić pragnienie, dobrze się bawić itp. Przedstawiona lista jest oczywi?ie niekompletna, jednak różnorodno? odpowiedzi pozwala na podjęcie próby okre?enia najczę?iej spotykanych grup motywów, dla których ludzie sięgajš po alkohol. Jack London pisał, w jednej ze swoich ksišżek: "Pozostaje mi tylko w alkoholu szukać ukojenia, które przeklęta flacha zawsze obiecuje, ale którego nigdy nie daje". Zdaniem J. Szczepańskiego ludzie pijš z chęci ucieczki od rzeczywisto?i, z przyczyn ceremonialnych, w zwišzku z zabawš, dla dodania sobie odwagi oraz nałogowo. A. Kępiński wyróżniał ?eurasteniczny" styl picia (dla redukcji zmęczenia i rozdrażnienia), ?ontaktywny" (dla uzyskania lepszego kontaktu z innymi lud?i), ?ionizyjski" (dla uzyskania oszołomienia i ucieczki od rzeczywisto?i), ?eroiczny" (dla osišgnięcia poczucia mocy) oraz ?amobójczy ". Inni badacze motywów picia wyróżniajš trzy, najczę?iej spotykane, grupy powodów picia zaznaczajšc, że niektóre z nich mogš występować: 1. ?cieczkowe? np. w celu zapomnienia o kłopotach, zredukowania napięcia, poprawy nastroju i odprężenia się; 2. ?połeczne? np. dla towarzystwa, z uprzejmo?i, z okazji; 3. ? poszukiwaniu przyjemno?i" np. dla smaku alkoholu, czy też wierzšc w jego zdrowotne działanie (patrz - Mity i prawdy o alkoholu). Upraszczajšc można więc powiedzieć, że ludzie sięgajš po alkohol głównie z dwóch przyczyn tj. ze względów społecznych (np. uroczysto?i czy uleganie namowom) oraz ze względów indywidualnych tj. w celu odczucia efektu jego działania. Znacznie trudniej jest odpowiedzieć jednoznacznie na pytania dotyczšce przyczyn uzależnienia, bowiem mechanizmy jego powstawania nie zostały jeszcze wystarczajšco dobrze poznane. Na dzień dzisiejszy przyjmuje się, że mamy tu do czynienia z czynnikami społecznymi, psychologicznymi oraz duchowymi, nakładajšcymi się na podłoże biologiczne. Jest rzeczš niekwestionowanš, że na rozległo? uszkodzeń układów i narzšdów oraz na szybko? powstawania uzależnienia istotny wpływ wywiera stopień dojrzało?i organizmu, a w przypadku uzależnienia - szczególnie dojrzało? o?odkowego układu nerwowego (głównie mózgu). Z badań wynika, że znaczšcš rolę odgrywa tu wiek, w którym rozpoczęło się intensywne picie alkoholu. Zanim dojdzie do uzależnienia daje się zaobserwować kilka kolejnych etapów używania, poczšwszy od pierwszego kontaktu z alkoholem (czy innš substancjš psychoaktywnš) jeszcze w wieku dziecięcym czy młodzieżowym poprzez używanie eksperymentalne (próbowanie różnych alkoholi czy różnych substancji), socjalne (w ramach okre?onych grup rówie?iczych, w rodzinie, w pracy), ?awykowe?(z obecnymi cechami zależno?i psychicznej) aż do pełnego uzależnienia (z obecnymi objawami psychologicznymi i fizycznymi). Strona 4 ALKOHOLIZM - pryczyny, objawy, skutki, leczenie Osoby młode, poniżej 20 lat, które pijš intensywnie mogš uzależnić się już po kilku miesišcach. Między 20 a 25 rokiem życia potrzeba na to ?ednio ok. 3-4 lata, a powyżej tego wieku okres uzależniania się może trwać kilka, a nawet kilkana?ie lat, jednak należy pamiętać o uwarunkowaniach indywidualnych, które mogš te okresy skrócić lub wydłużyć. Pijaństwo Jest złym nawykiem, złym obyczajem, który można zmienić. Pijak, w odróżnieniu od alkoholika, jest w stanie kontrolować swoje kontakty z alkoholem, przerwać picie w dowolnym momencie czy bez większych problemów odmówić. Często jednak nie robi tego, upija się, wywołuje awantury. Ukaranie pijaka za postępowanie niezgodne z normami może okazać się czynnikiem powstrzymujšcym od powtarzania tego rodzaju zachowań. Natomiast samo tylko karanie nie jest wystarczajšce do uzyskania zmiany w zachowaniu osoby uzależnionej. Osoby uzależnione powinny oczywi?ie ponosić wszelkie konsekwencje swoich poczynań, jednak zmiana tych zachowań wymaga pomocy terapeutycznej. Różnicę między pijaństwem a alkoholizmem w dosyć oryginalny sposób okre?a stare francuskie powiedzenie: ?ijak mógłby przestać pić, gdyby chciał - alkoholik chciałby przestać pić, gdyby mógł". poczštek strony Nadużywanie alkoholu Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - Fourth Edition, DSM-IV) nadużywanie to szkodliwy model używania substancji psychoaktywnej (w tym także alkoholu), prowadzšcy do istotnego klinicznie uszkodzenia organizmu, które manifestuje się wystšpieniem w cišgu ostatnich 12 miesięcy co najmniej jednego z wyszczególnionych niżej objawów: 1/ Powtarzajšce się używanie substancji (picie) powodujšce niemożno? wła?iwego wypełniania podstawowych obowišzków w pracy, szkole lub w domu (np. absencje w pracy, obniżenie wydajno?i zwišzane z używaniem substancji, zaniedbywanie dzieci czy też gospodarstwa domowego, nieobecno?i w szkole, zawieszenie lub relegowanie ze szkoły w zwišzku z używaniem substancji,). 2/ Powtarzajšce się używanie substancji (picie) w sytuacjach, kiedy stwarza to fizyczne zagrożenie (np. prowadzenie pojazdów lub kierowanie maszynami). 3/ Powtarzajšce się problemy prawne (np. zatrzymania w zwišzku z niestosownym zachowaniem pod wpływem alkoholu czy innej substancji psychoaktywnej). 4/ Uporczywe używanie substancji (picie), pomimo stałych lub nawracajšcych problemów społecznych lub międzyludzkich, które sš skutkiem lub sš nasilane przez działanie substancji (np. kłótnie ze współmałżonkiem w zwišzku z następstwami picia czy przemoc fizyczna). Jednocze?ie kładzie się wyra?y nacisk na to że, aby rozpoznać nadużywanie, należy mieć pewno?, że wyszczególnione wyżej objawy nie towarzyszyły w przeszło?i innym objawom, które spełniajš kryteria uzależnienia od danego rodzaju substancji. Strona 5 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Podobne
|