AKSJOLOGIAAKSJOLOGIA, Filozofia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
<<<PROBLEMY AKSJOLOGICZNE>>>Aksjologia jest teori� warto�ci etycznych i estetycznych.G�owne problemy etyczne:- problem warto�ci i powinno�ci etycznych- problem dzia�ania umy�lnego- oceny czyn�w- wolno�ci woli- sprawiedliwo�ci i prawdom�wno�ci- szlachetno�ci- poznania warto�ci i uzasadnienia powinno�ciG�owne problemy estetyczne- problem prze�y� estetycznych- problem warto�ci i s�d�w estetycznych- problem dzie� sztuki i pieknych twor�w natury- problem tw�rczo�ci artystycznej.<<<WARTO�CI I POWINNO�CI ETYCZNE>>>1.WARTO�CI MENTALNEa)intelektualne* - wiedza, roztropno��b)wolicjonalne* - odwaga, opanowanie i wytrwa�o��2.WARTO�CI PUBLICZNEa)komunikacyjne* - sprawiedliwo�� i prawdom�wno��b)polityczne - wolno�� i wp�ywowo��/zniewolenie i podporz�dkowanie3.WARTO�CI NATURALNEa)witalne - �ycie, zdrowie, sprawno��b)fizjologiczne - syto��/g��d i pragnieniec)hedoniczne - przyjemno�� i zadowolenie4.WARTO�CI EKONOMICZNE - maj�tno��/ub�stwo.[*CNOTY, a ich negatywne odpowiedniki to PRZYWARY.]Warto�ci r�ni� si� D�UGO�CI� ISTNIENIA(chwilowe-trwa�e) i NATʯENIEM(najs�absze-najmocniejsze).OCENY s� zdaniami, kt�re orzekaj� o warto�ci przedmiot�w.ZASADY s� zdaniami o powinno�ciach.NAKAZY i ZAKAZY - ka�dy zakaz da si� przekszta�ci� w nakaz, odwrotnie za� jest ci�ej.<<<DZIA�ANIE UMY�LNE>>>Przyczyny naszych dzia�a�:BEZPO�REDNIE MOTYWY - motywy wi���ce si� �ci�le z prze�yciami.INTENCJA - bardzo popularny przypadek bezpo�redniego motywu - ch�� osi�gni�cia jakiego� skutku.MOTYWY G��BSZE - motywy motyw�w bezpo�rednich.Skutki naszych dzia�a�:RAZULTATY - bli�sze.KONSEKWENCJE - dalsze.RZECZYWISTYM SPRAWC� czynu jest osobnik, kt�ry osi�gn�� poprzez umyslne dzia�anie rezultaty to�same z przewidywanymi przez niego skutkami.Do dokonania czynu potrzebne s�:1.ENERGIA - fizyczna i psychiczna.2.MATERIA�Y - �rodki.3.INSTRUMENTY - narz�dzia dzia�ania.<<<OCENA CZYN�W>>>Czyny oceniamy niezale�nie pod k�tem:1.WYSI�KU - energia w�o�ona w czyn.2.ETYCZNYM - ze wzgl�du na motywy(g��bsze i bezpo�rednie).3.EFEKT�W - bli�szych i dalszych.Intencj� lub efektem czynu mo�e by� W�ASNE lub CUDZE dobro lub z�o. Czyny bywaj�:1.HOMOGENICZNE - bezzastrze�eniowo dobre lub z�e.2.AMBIWALETNE MORALNE - motywy i efekty maj� r�ne warto�ci. Ocena zale�y od RACHUNKU WARTO�CI.Czyny:REAKTYWNE - w ramach odpowiedzi - sprowokowane przez innych.INICJALNE - bez motyw�w z zewn�trz.Strategie upraszczaj�ce ocen� czynu:1.Uwzgl�dnienie wy��cznie intencji bezpo�redniej czynu - INTENCJONALIZM.2.Uwzgl�dnienie wy��cznie rezultatu czynu - KONSEKWENCJALIZM.3.Uwzgl�dnienie wy��cznie cudzych warto�ci, cudzego dobra - ALTRUIZM.4.Uwzgl�dnienie wy��cznie w�asnego dobra - EGOIZM.5.Uwzgl�dnienie wy��cznie pewnych rodzaj�w warto�ci - LOKALIZM.MAXIMUM MORALNE - Ka�dy zawsze powinien robi� dobrze.MINIMUM MORALNE - nikt niegdy nie powinien robi� �le.<<<WOLNO�� WOLI>>>WOLNO�� FIZYCZNA - gdy nasze dzia�ania nie napotykaj� na przeszkody zewn�trzne.WOLNO�� PSYCHICZNA - ludzie w r�nym stopniu s� wolni psychicznie. Im mniej jest takiej wolno�ci tym mniej cz�owiek jest przewidywalny, bo niewiele jego zachowa� jest wyznaczonych przez stany wewn�trzne.WOLNO�� POZYTYWNA - Cz�owiek z nieograniczon� wolno�ci� pozytywna potrafi zrobi� i robi wszystkiego to, co chce. Gdy jest ona ograniczona, to osobnik robi to co chce, i to co mo�e (tutaj s� r�nego rodzaju ograniczenia).WOLNO�� NEGATYWNA - Gdy kto� ma wolno�� negatywn�, to czynu dokonuje tylko wtedy gdy chce mu sie go dokona�. Jak jej nie ma, to osobnik dzia�aj�cy dzia�a POD PRZYMUSEM(wewn�trznym lub zewn�trznym).TWIERDZENIA O WOLNO�CI1.�aden cz�owiek nie jest wolny fizycznie.2.�aden cz�owiek nie ma nieograniczonej wolno�ci pozytywnej.3.Niekt�rzy ludzie maj� ograniczon� wolno�� negatywn�.4.Ludzie bywaj� zniewoleni wewn�trzne i zewn�trznie.5.Nie wszystko co robi� ludzie jest spowodowane ich aktami wolicjonalnymi: niekiedy tylko przyda�a im si� dokonywanie pewnych czyn�w.<<<SPRAWIEDLIWO�� I PRAWDOM�WNO��>>>SAMODOSKONALENIE - wyrabianie w sobie cn�t.ZASADA S�USZNO�CI - what you get is what you give. Poza tym:1.Gdy otrzymujemy co� od kogo� w zamian, to musi to byc jego w�asno��.2.Nie jest powiedziane czy nale�y si� komu� co� NIE w zamian.3.Zasada s�uszno�ci zr�wnuje wszystkich do tego samego poziomu.CZYN SPRAWIEDLIWY - czyn, w efekcie kt�rego kto� otrzymuje co� co mu si� s�usznie nale�y.PRAWDOM�WNO�� - cecha ludzi o dyspozycji do m�wienia prawdy nawet w niesprzyjaj�cych okoliczno�ciach. Przeciwie�stwem jest ZATAJENIE, czyli niepowiedzenie tego, oczym wiemy - komu�, o kim wiemy, �e ma prawo oczekiwa� od nas tego, �e mu to powiemy. S� jednak k�amstwa dopuszczalne[np.terapeutyczne(gdy odbiorca nie wie, �e go oszukuj�) czy dyplomatyczno-reklamowe(gdy odbiorca wie, �e jest oszukiwany)].<<<SZLACHETNO��>>>ZASADA �YCZLIWO�CI zak�ada zmierzanie swoim post�powaniem do wy�wiadczania przys�ug(pomocy) innym ludziom - niezale�nie od tego czy im si� ona nale�y.CZYNEM SZLACHETNYM nazywamy czyn kierowany zasad� �yczliwo�ci:- wy�wiadczanie komu� jak najwy�szego dobro- zmniejszanie doznawanego przez kogo� z�a- dokonywanie jak najwi�kszej ilo�ci czyn�w �yczliwych w og�le - lub wobec pewnej wyr�nionej osoby- obejmowanie czynami �yczliwymi jak najwi�kszej ilo�ci os�b.Nikt nie ma prawa domaga� si� od nas pomocy.Radykalizacj� Z� jest ZASADA PO�WI�CENIA dodaj�ca do tej pierwszej wym�g zupe�nego niedbania o w�asne dobro.ZASADA GODNO�CI g�osi, �e nie wolno nikogo traktowac niegodziwie. Mamy wi�c prawo domaga� si� aby nie traktowano nas w ten spos�b. Przypadki 2,3,5 s� naruszeniem praw cz�owieka, a wi�c pozbawieniem go godno�ci.CZYNEM NIEGODZIWYM nazywamy czyn maj�cy na celu NIEZAS�U�ONE skrzywdzenie kogo�. Niegodziwe jest:- ocenianie innych negatywnie- zniewalanie innych- zabijanie, wp�dzanie w chorobe, okaleczanie- sprawianie innym przykro�ci- zabieranie czego� komu�Wykonawca za z�y czyn jest poci�gany do odpowiedzialno�ci[RETRYBUTYWIZM] - im niegodziwszy czyn - tym wi�ksza kara[ZASADA PROPORCJONALNO�CI]TOLERANCJA jest dopuszczalna gdy jej skutki nie s� gorsze od tolerowanego czynu.<<<POZNANIE WARTO�CI I UZASADNIENIE POWINNO�CI ETYCZNYCH>>>Warto�ci etyczne poznawane s� w dwojaki spos�b:INTUICYJNIE - za spraw� SUMIENIA. Brak sumienia �wiadczy o �LEPOCIE ETYCZNEJ.INFERENCYJNE - za spraw� RACHUNKU WARTO�CI o nastepuj�cych regu�ach:1.Warto�� przedmiotu jest niezale�na od tego kto go posiada.2.Dwa przedmioty tego samego rodzaju, o r�wnej warto�ci maj� ��cznie wy�sz� warto�� ni� ka�dy z nich z osobna.3.Dwa przedmioty, z kt�rych jeden ma pozytywn�, a drugi negatywn� warto�� tego samego rodzaju, maj� ��cznie warto�� negatywn�.4.Z dw�ch przedmiot�w maj�cych w danej chwili r�wn� warto�� pozytywn� tego samego rodzaju - wi�ksz� ma ten kt�ry ma t� warto�� d�u�ej, tj kt�ry jest trwalej pozytywny. Odwrotnie przy negatywnych.PRZEKONANIA ETYCZNEINTUICYJNE - np. bezosobowe poczucie obowi�zkuINFERENCYJNE - np. pos�usze�stwo wobec kogo�/czego�<<<PRZE�YCIE ESTETYCZNE>>>PRZE�YCIE ESTETYCZNE - prze�ycie obejmuj�ce poczucie warto�ci estetycznej i przyjemno��:1.zachodz�ce w postawie estetycznej, bezinteresownej, skoncentrowanej na warto�ciach estetycznych.2.wobec obiektywnego i intencjonalnego przedmiotu estetycznego[np. dzie�o sztuki, tw�r natury]Postawie bezinteresownej przeciwstawia si� postawie instrumentalnej:1.emocjonalnej[np. wsp�czucie bohaterom literackim]2.moralnejPOSTAWE ESTETYCZNA mo�na przyj�� wobec wszystkiego, a polega to na ZROZUMIENIU:1.STRUKTURY dzie�a2.funkcji mimetycznych i ekspresyjnych<<<WARTO�CI I S�DY ESTETYCZNE>>>Wyr�nia si� nast�puj�ce rodzaje warto�ci estetycznych:1.WARTO�CI FORMALNE - zestr�j(harmonia)/rozd�wi�k(dysharmonia)2.WARTO�CI TELICZNE - funkcjonalno��/dysfunkcjonalno��3.WARTO�CI WARSZTATOWE - doskona�o��/kiczowato��4.WARTO�CI KREACYJNE - orginalno��/banalno��. Dzie�a sztuki: odr�nienie kopii, stylizacja, fa�szerstwo.5.WARTO�CI TEMATYCZNE - wznios�o��/pospolito��. Komizm, tragizm.TWIERDZENIA O WARTO�CIACH ESTETYCZNYCH1.Warto�ci estetyczne rzeczywi�cie przys�uguj� pewnym przedmiotom - OBIEKTYWIZM ESTETYCZNY.2.Warunkiem niezbednym pi�kna jakiego� przedmiotu jest posiadanie przez niego okre�lonych jako�ci zmys�owych - SENSUALIZM ESTETYCZNY.S�dy estetyczne uzasadnia si�:INTUICYJNIE - za pomoc� zmys��w.INFERENCYJNIE - z wykorzystaniem np. wiedzy o stylach.<<<DZIE�A SZTUKI>>>Odr�nia si� dzie�o sztuki od:1.FUNDAMENT�W, czyli rodzaju dzie�a[np. rze�ba, kompozycje muzyczne, literackie]2.KONKRETYZACJI, czyli przedmiot intencjonalny nadbudowany nad danym fundamentem, konkretyzuj�cym przynajmniej cze�� rzeczy niedookreslenia.Dzie�a sztuki spe�niaj� nastepuj�ce funkcje:1.MIMETYCZN�(epistemiczn�) - polega na odtwarzaniu �wiata realnego z r�nym stopniem dok�adno�ci: od realu, przez r�ne deformacje(impresjonizm, kubizm), a� do abstrakcji.2.EKSPRESYJN�(lokucyjn�) - polega na - �wiadomym lub nie - wyra�aniu wprost pewnych prze�y� tw�rcy.3.EWOKACYJN�(stymulacyjn�) - polega na wywo�ywaniu pewnych prze�y� w odbiorcy, a szczeg�lnie:a.iluzjonistyczna - stymulacyjna. polega na wywo�aniu u odbiorcy wra�e� podobnych do tych wywo�ywanych przez na�ladowane przedmioty realne.b.katarktyczna - terapeutyczna. polega na psychicznym oczyszczaniu odbiorcy.c.propagandowa - reklamowa. polega na nak�anianiu odbiorcy do �ywienia okre�lonych przekona�.DZIE�O LITERACKIE:1.Zdania literackie nie maj� warto�ci logicznej. Nie s� ani prawdziwe, a nie fa�szywe.2.Funkcja mimetyczna w dziele literackim bywa spe�niana przez:a.Fik... [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Podobne
|